Romatizmalı Ağrılar

Romatizmalı Ağrılar

Halk arasında romatizma denildiği zaman kas ve eklemlerden kaynaklanan ağrılar akla gelmektedir. Hatta kaslardan kaynaklanan her türlü ağrı, halk arasında romatizma olarak nitelendirilebilir. Halbuki ister romatizma, ister artrit, artroz gibi kelimeler tamamen farklı farklı bölgelerin hastalıkları olarak ortaay çıkar. Romatizma terimi daha çok kaslar, eklemler, kasların eklemlere bağlanma yerleri ile ilgili rahatsızlıkları kapsar. Artrit ise, o eklemlerin iltihaplarıdır. Artrit yani eklem ağrısı, genellikle künt ve sızlayıcı bir tarzdadır. Bazı durumlarda bölgesel özeliğine göre hastanın yaşamını zorlaştırır, kısıtlayıcı bir hale gelebilir. Osteoartrit ya da artroz romatizmal hastalıkların % 60’ını oluşturur. 60 yaşın üzerindeki kişilerin birçoğunda ortaya çıkar. Kadınlarda özellikle yaş dönümünden, sonra adet kesilmeden sonra ortaya çıkar. Kadınlarda erkeklerden daha sık görülmektedir. Özellikle diz ve parmak eklemlerinde ortaya çıkar. Eklemlerde hareket kısıtlılığının yanı sıra şişlik ve hassasiyet verdır. Geçmişte darbeye maruz kalan eklemlerde daha sık görülür.

Yaşlılık hastalığı olarak değerlendirilebilir. Artroz ağrısının en belirgin özelliklerinden birisi dinlenme sırasında artmasıdır. Özellikle saatlerce oturanlar bir süre sonra hareket edemez hale gelirler. Eklemler sabah saatlerinde günün diğer saatlerine göre daha serttir. Egzersizin yararı olabilir. Ancak fazla aktivite ağrıyı artırır. Bu nedenle egzersizin belirli bir dozda uygulanması gerekir. Romatoid artrit dediğimiz hastalık ise, çeşitli eklemlerin ilerleyici bir iltihabıdır. Burada osteoartrozun aksine her iki taraftaki eklemleri de tutabilir. Eklemler şiştir. Hareketle birlikte ağrı vardır. Eklemler değil bütün vücudu etkileyen bir hastalıktır. Eklemlerdeki şişmenin yanı sıra ateş, titreme, halsizlik gibi diğer bulgular da ortaya çıkar. Birçok hasta tarafından romatizma olarak nitelendirilen aslında romatizma olmayan bir ağrı ise diğer adı ile yumaşak doku romatizmasıdır. Bu ağrılar kaslarda ve kasları kemiklere yapıştıran bağlardan kaynaklanır. Çeşitli kas zorlamaları, gerilileme bağlı kasılmalar, uzun süreli hatalı oturma biçimi, hava değişiklikleri, aşırı önemli ortam kaslarda hassasi noktaların gelişmesine yol açar. Bu ağrılı noktalar, hastaların çoğunda genellikle aylnı bölgelerdedir. Bu noktalar, boyun ve omuzlar arasındaki kaslar, ense kasları, kürek kemiğinin yakınındaki bölgeler ve enseden bele doğru omurga boyunca uzanan kaslar içerisindeki noktalardır.

Ağrı bazen çok şiddetli olabilir. Yapılan tetkiklerde genellikle herhangi bir bulgu sapatanamaz. Bu tip hastalar kendilerine gereksiz yere birçok tetkik yapılmasına neden olurlar. Ağrı, hasta hareketlerinin kısıtlanmasına rol açar. Fibrozis ya da halk arasında kulunç olarak isimlendirilen bu tip ağrılar, yıllarca zaman zaman gerileme ve zaman zaman alevlenmelerle sürer gider. Böyle hastalarda masaj geçici bir rahatlık sağlamakla birlikte kaslar arasında küçük kanamaların oluşması sonucunda daha da artabilir. Yumuşak doku romatizması dediğimiz hastalığın tedavisinde kas gevşeticiler, antidepresan ilaçlar başarılı olmadığı takdirde hassas noktalara yapılan injeksiyonların önemli rolü vardır.

Romatizma ve Diğer Rahatsızlıklar

Osteoartrit
Osteoartrit, osteoartroz olarak da isimlendirilmektedir. Eklem içindeki kıkırdak ve sıvı, eklemde bozukluk ve tahribatı engelleyemediği zaman kıkırdakta harabiyet başlar. Kemik ortaya çıkar. Kemiğin eklem kenarı kalınlaşır. Eklem sertleşir ve hareket kısıtlılığına neden olur. Bu ağrı künt, sızlayıcı bir nitelik taşıyabileceği gibi çok şiddetli de olabilir. Kıkırdak harabiyeti devam ettiği için eklem sonunda hareketsiz kalır. Osteoartrit ya da artroz romatizmal hastalıkların yüzde 60’ını oluşturur. 60 yaşın üzerindeki kişilerin birçoğunda ortaya çıkar. Kadınlarda özellikle yaş dönümünden, adetten kesilmeden sonra daha sık ortaya çıkar. Kadınlarda erkeklerden daha fazla görülmektedir. Özellikle diz ve parmak eklemlerinde görülmektedir. Eklemlerde hareket kısıtlılığının yanı sıra şişme ve hassasiyet vardır.

Geçmişte darbeye maruz kalan eklemlerde daha sık görülmektedir. Yaşlılık hastalığı olarak değerlendirilmektedir. Kadınlarda erkeklerden daha sık görülmesi de kadınların daha uzun yaşamalarına bağlanmaktadır.

Artroz ağrısının en belirgin özelliklerinden birisi dinlenme halinde daha artmasıdır. Özellikle saatlerce oturanlar bir süre sonra hareket edemez hale gelirler. Eklemler sabah saatlerinde günün diğer saatlerine göre daha serttir. Egzersizin yararı olabilir. Ancak fazla aktivite ağrısının artmasına yol açar. Bu nedenle egzersizin dozunda kalması gerekir.

Romatoid Artrit
Romatoid artrit özellikle parmak, dirsek ve diz eklemlerinin ilerleyici iltihabıdır. Diğer bütün eklemleri tutabileceği de unutulmamalıdır. Toplam nüfusun yüzde 2-3’ünde ortaya çıkma olasılığı vardır. Kadınlarda erkeklere oranla üç kez daha fazladır. Genellikle 40-60 yaş arasında çıkar. Eklemin içindeki sıvı iltihaplıdır ve eklemi tahrip eder.

Osteoartrozun aksine her iki taraftaki eklemleri tutabilir. El, diz, dirsek ve parmak eklemleri iltihaplıdır. Şişmiştir ve hareketle ağrı vardır. Romatoid artrit yalnız eklemleri değil bütün vücudu etkileyen bir hastalıktır. Eklemlerdeki şişmenin yanı sıra titreme, ateş yükselmesi, halsizlik vardır.

İltihabın nedeni bilinmemektedir. Bilinmeyen bir virüse ya da vücudun bağışıklık sistemindeki bir bozukluğa bağlı olabileceği ileri sürülmektedir. Aylarca sürer ve eklemlerde bozukluğa yol açar. Hastaların yüzde 45’i tamamen iyileşmektedir. Gerilemeler ve tekrarlamalarla sürüp gidebilir.

Gut
Özellikle 40 yaşın üzerindeki erkeklerde görülen bir hastalıktır. Vücut kimyasında meydana gelen değişiklikler nedeni ile eklemlerde kristaller halinde ürik asit birikmesine bağlıdır. Özellikle dirsek, diz, parmak ve ayak eklemlerini tutar. Hastaların yüzde 75’inde ayak başparmağı eklemi tutulur.

Gut çok hızlı gelişebilen bir hastalıktır. Hasta sabah uyandığında örneğin ayak parmağı ekleminin şiştiğini ve ağrılı olduğunu görür. Dokunmakla aşırı hassasiyet vardır. Hastanın bu dönemde hemen aspirin ve benzeri ilaçları alması son derece yanlıştır. Aspirin ürik asitin vücuttan atılımını yavaşlatmaktadır.

Yumuşak Doku Romatizması
Halk arasında genellikle romatizmal ağrı olarak nitelendirilen ağrı tipi budur. Bu ağrılar kaslardan ve kasları kemiklere yapıştıran bağlardan kaynaklanır.

Çeşitli kas zorlamaları, gerilime bağlı kasılmalar, uzun süreli, hatalı oturma biçimi (örneğin sekreterlerde olduğu gibi), hava değişiklikleri, aşırı nemli ortam kaslarda hassas noktaların gelişmesine neden olur. Bu ağrılı noktalar hastaların çoğunda aynı bölgede yer alırlar.

Özellikle boyun ve omuz arasındaki kaslar, ense kasları, kürek kemiğinin yakınındaki bölgeler ve enseden bele doğru omurga boyunca uzanan kaslar içerisinde birçok hassas nokta gelişebilir.

Ağrı bazen kanser ağrısını andıracak şekilde şiddetli olabilir. Hastalarda kanser korkusu gelişir. Yapılan tetkiklerde herhangi bir bulgu saptanamaz. Bu tip hastalar kendilerine gereksiz yere birçok tetkik yapılmasına neden olurlar.

Ağrı hastanın hareketlerinin kısıtlanması yol açar. Geceleri uykudan uyandıracak kadar şiddetli olabilir. Çoğu kez ağrı kesicilere cevap vermez.

Fibromiyalji olarak da isimlendirilen bu tip ağrılar yıllarca gerilemeler ve alevlenmelerle sürer gider. Böyle hastalarda masaj geçici rahatlama sağlamakla beraber sert bir masaj kas içinde küçük küçük kanamalara ve hassas noktaların daha da hassaslaşmasına yol açar. Bu nedenle bilinçsiz olarak yapılan masajlar uzun erimde yarardan çok zarar verir.

Yumuşak doku romatizmasının tedavisinde kas gevşeticiler ve antidepresan ilaçların büyük yararı vardır. Etkili olmadığı takdirde hassas noktalara yapılan injeksiyonlar ile önemli başarılar sağlamak mümkün olmaktadır.

Tedavi İlkeleri

Romatizmal hastaların tedavisi uzun bir süreci kapsar. Bu nedenle yalnızca hekimin değil hastanın da tedaviye aktif olarak katılması gerekmektedir.

Her hastalıkta olduğu gibi romatizmal hastalıklarda da önce çeşitli ilaçlar denenir. Romatizmal hastalıklardaki en etkin ilaçların başında aspirin ve benzeri ilaçlar gelir. Aspirin ve benzeri ilaçlar etkili olmadığı takdirde ve eklemlerdeki şişme ve iltihap aşırı boyutlara varmışsa kortikosteroid türevlerinden yararlanılabilir. Ancak yan etkileri nedeni ile kortizonun uzun süreli verilmesi doğru değildir. Alevlenme dönemlerinde eklemlerin istirahata sevk edilmesi gerekir. Bu dönemde aşırı egzersiz yarar değil zarar verir. Alevlenme dönemi sona erdiğinde ise eklemlerin çalıştırılmasında yarar vardır. Ancak bu eklem hareketlerinin doğal sınırları dışında çalıştırılması olarak algılanmamalıdır. Son zamanlarda evde uygulanabilecek hareketler geliştirilmiştir. Bu hareketlerin yanı sıra hastanın kendini fazla yormayacak şekilde yürümesi gene yarar sağlar.

Bu dönemde en doğrusu, soğuk kompreslerle ağrı şiddetini azaltmak olmalıdır.

Gutun tedavisinde önleyici tedavinin rolü büyüktür. Hastanın kilo vermesi, proteinden zengin yiyeceklerden, alkolden kaçınması gut krizlerini önler.